2025 yılı, Şişli’de travesti bireylerin hak mücadelesinde eşitlik ve görünürlük açısından tarihi bir dönüm noktası oldu. Yerel yönetim, sivil toplum ve topluluk dayanışmasıyla atılan adımlar, semti Türkiye’nin LGBTİ+ dostu kent modeli haline getirdi. İşte Şişli’nin 2025’te travesti bireylere getirdikleri:
1. Yasal ve İdari Kazanımlar
- Cinsiyet Geçiş Sürecinde Kolaylık: Şişli Belediyesi, hormon tedavisi ve cerrahi operasyon masraflarına %50 yerel destek sağlayan bir fon oluşturdu.
- Kimlik Değişikliği: Nüfus müdürlüklerinde LGBTİ+ danışmanlık birimleri açıldı; prosedürler 1 ayda tamamlanıyor.
- Ayrımcılık Karşıtı Yasa: Şişli’de kamuya açık alanlarda cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık, idari para cezası kapsamına alındı.
2. Sosyal ve Ekonomik Destekler
- İstihdamda Kota Uygulaması: Belediye ihalelerinde, travesti bireylere en az %5 kota zorunluluğu getirildi. Şişli’deki 50+ işletme, bu kapsamda personel aldı.
- Kolektif Ev Projesi: Travesti bireylerin güvenle yaşayabileceği, ortak sosyal alanlı Şişli Renk Evi açıldı.
- Mikro Krediler: Düşük faizli kredilerle kuaför, kafe veya el işi atölyesi kuran 30+ girişimci desteklendi.
3. Sağlık ve Psikolojik Destek Ağı
- Ücretsiz Sağlık Taramaları: Aylık cinsel sağlık seminerleri ve HIV testleri, Şişli’nin 3 farklı noktasında yapılıyor.
- Psikolog ve Hukukçu Eşleştirme: “Şişli Dayanışma Portalı” üzerinden anonim destek talep edilebiliyor.
4. Kültür ve Sanatta Devrim
- Queer Sanat Festivali: Her temmuzda düzenlenen festivalde travesti sanatçılar, sokak tiyatroları ve enstalasyonlarla seslerini duyuruyor.
- Şişli Arşivi: Travesti bireylerin hikayeleri, fotoğrafları ve mücadeleleri, belediye kütüphanesinde dijital arşivle geleceğe aktarılıyor.
5. Güvenli ve Erişilebilir Sokaklar
- Pembe Noktalar: Metro çıkışlarına yerleştirilen acil çağrı butonları ve güvenlik kameralarıyla 7/24 destek sağlanıyor.
- LGBTİ+ Dostu Esnaf Sertifikası: “Gökkuşağı Rozeti” olan mekanlarda ayrımcılık yapılmıyor, personel eğitimli.
Topluluktan Yansımalar: “2025’te Artık Görünürüz!”
- Selim (Kuaför): “Belediyenin verdiği mikro krediyle kuaför salonu açtım. Müşterilerimin yarısı komşularım!”
- Lara (Aktivist): “Geçen yıl sokakta tacize uğradığımda, Pembe Nokta’ya bastım. 5 dakikada polis ve psikolog yanımdaydı.”
- Deniz (Öğrenci): “Şişli Renk Evi’nde yaşıyorum. İlk kez ‘evim’ diyebildiğim bir yer burası.”
Önümüzdeki Hedefler: 2030’a Doğru
- Cinsiyet Eşitliği Dersi: Şişli’deki tüm okullarda müfredata zorunlu ders olarak eklenmesi planlanıyor.
- Trans Kadınlara Yönelik Şiddet Veritabanı: Vakaların takibi ve önleyici politikalar için veri toplanacak.
Şişli’den Türkiye’ye Mesaj: “Değişim Mümkün!”
2025, Şişli’de travesti bireylerin “sıradan bir vatandaş” olarak kabul edildiği, nefretin yerini dayanışmanın aldığı bir yıl oldu. Bu dönüşüm, yalnızca aktivistlerin değil, mahalle bakkalından belediye başkanına kadar herkesin ortak çabasıyla gerçekleşti.
Röportajı Yapan: Ayşe Demir
Yer: Şişli Sanat Atölyesi
Tarih: 15 Ekim 2023
Ayşe Demir: Merhaba Dilara! Öncelikle bu söyleşi için teşekkür ederim. Bize biraz kendinden bahseder misin? Sanat yolculuğun nasıl başladı?
Dilara: Merhaba! Ben 28 yaşındayım, 5 yıldır tiyatro ve performans sanatlarıyla ilgileniyorum. Sanat, benim için bir kaçış değil, kendimi ifade etme ve direniş aracı. Çocukken bile dans ederken daha özgür hissederdim. Ama travesti kimliğimle sahneye çıkmak, başlarda cesaret istedi.
A.D.: Peki, sanatın travesti bireylerin mücadelesindeki rolünü nasıl tanımlarsın?
Dilara: Sanat, toplumun bize dayattığı “öteki” algısını kırmak için bir araç. Mesela geçen sene “Maskeler ve Gerçekler” adlı bir oyun sahneledik. Seyirciye şunu sordum: “Sizce benim maskem mi var, yoksa sizin önyargılarınız mı?” İnsanlar oyun sonunda gelip “Sizin hikâyenizi hiç bilmiyormuşuz” dedi. İşte sanatın gücü bu!
A.D.: Şişli’de yaşamak sana neler kattı? Bu semtin sana hissettirdikleri neler?
Dilara: Şişli, İstanbul’un en kozmopolit semti belki ama travesti bir kadın olarak sokakta yürürken bile güvensiz hissettiğim anlar oluyor. Ancak son 2 yıldır, Şişli LGBTİ+ Dayanışma Derneği ile birlikte sokak tiyatroları düzenliyoruz. İnsanlar artık bizi tanıyor, selam veriyor. Bu küçük adımlar bile umut verici.
A.D.: Peki, sanatın yanı sıra toplumsal dönüşüm için neler yapılmalı?
Dilara: Öncelikle eğitim şart! Okullarda cinsiyet eşitliği dersleri zorunlu olmalı. İkincisi, güvenli alanlar. Mesela Şişli Belediyesi’nin açtığı Queer Sanat Evi gibi mekanlar çoğalmalı. Son olarak, medya ve siyasetçiler nefret söylemi yerine insan hikâyelerini öne çıkarmalı.
A.D.: Genç travesti bireylere ne tavsiye edersin?
Dilara: “Sakın yalnız olduğunuzu düşünmeyin!” Bizim gibi hisseden binlerce insan var. Sosyal medya gruplarına katılın, dernekleri bulun. Ve en önemlisi: Kendinizi sevin. Toplum size “yanlış” olduğunuzu söyleyebilir, ama siz “Ben buyum” deyin. Sanat, spor, müzik… Tutku duyduğunuz ne varsa peşinden gidin.
A.D.: Son olarak, gelecek projeleriniz neler?
Dilara: Şubat ayında “Sınırlar Ötesinde Bedenler” adlı bir performans sergileyeceğiz. Ayrıca, travesti gençlerle ücretsiz tiyatro atölyeleri planlıyoruz. Amacımız, sahneyi bir direniş ve kucaklaşma alanına dönüştürmek!